Het stikstof schandaal

Overheid geeft boeren met tientallen miljoenen macht over de economie

Het stikstof schandaal

Nederland heeft een ernstig stikstof probleem met vergaande gevolgen voor ons milieu en de natuur. De overheid denkt dat op te lossen met strakke regels. Maar daarmee heeft zij ook de boeren miljoenen euro’s aan rechten gegeven die de rest van onze economie onthouden is. Zo zijn de boeren eigenaar van de ‘stikstofbank’ geworden. Het overige bedrijfsleven is de dupe.

In Almelo wilde een bedrijf uitbreiden. Dit bedrijf, dat staalproducten behandelt, zou met de uitbreiding zo’n 70 mensen aan een baan helpen. Maar bij uitbreiding dient gekeken te worden of dat geen extra schade aan de natuur veroorzaakt. Dat was wel het geval: er zou iets meer stikstof worden uitgestoten, met name veroorzaakt door extra vervoer. De oplossing: het bedrijf kocht de rechten van twee varkensboeren in de omgeving. De boeren zouden minder stikstof gaan uitstoten, zodat de uitbreiding van het bedrijf per saldo geen extra stikstof oplevert.

Hoe komen die boeren aan die rechten die ze nu kunnen verkopen? Die rechten kregen ze bij eerdere vergunningen en bij de invoering van de PAS: de Programmatische Aanpak Stikstof waarmee de aanpak van stikstof problematiek vorig jaar is geregeld. Het bizarre is echter dat alle andere bedrijven in ons land deze rechten niet hebben gekregen. Een transportbedrijf dat kleiner wordt, kan geen rechten overdragen aan een bedrijf dat wil uitbreiden. De boeren hebben dus het monopolie gekregen over de stikstof rechten. En daarmee heeft één bedrijfstak, die toch al zwaar gesubsidieerd wordt, en voor maar een 4% [?] onze economie vertegenwoordigt een ongelooflijk en onbehoorlijk cadeau gekregen van de overheid. De overige economie heeft het nakijken. In het voorbeeld in Almelo zijn 70 arbeidsplaatsen afhankelijk van twee varkensbedrijven met enkele arbeidsplaatsen.

 Agrarische bedrijven hebben op deze wijze miljoenen euro’s aan rechten gekregen; de industrie en andere bedrijven mogen dat opbrengen. Extra raar, want de agrarische wereld is veroorzaker van 40% van de stikstof uitstoot, en de overige industrie en bedrijfsleven voor 19%. De veroorzakers van het probleem worden beloond.

De situatie is nog erger dan het lijkt. De varkensboeren verkopen rechten over varkens die ze hadden op een peildatum. Soms ligt die peildatum heel ver terug. Het staalbedrijf in Almelo kocht rechten die in 1994 aan de varkensboer gegund zijn. Maar zijn die rechten nu nog wel legaal te noemen? Immers, sinds 1994 is de regelgeving vergaand aangepast en zou het bedrijf nu veel minder stikstof per varken moeten uitstoten dan destijds. Worden nu dus rechten verkocht die al lang van de markt af hadden moeten zijn?

Protesten van het bedrijfsleven en Kamer van Koophandels blijven uit. Waarschijnlijk omdat ze er niets van snappen: het gaat om ingewikkelde regelgeving waar de agrarische wereld volledig op ingespeeld is.

De vraag is of dit systeem niet een ongelooflijke vorm van ongeoorloofde staatssteun is voor de Nederlandse boeren. De stichting Leefbaar Buitengebied overweegt  een klacht ingediend bij de Europese Commissie: de tientallen miljoenen staatssteun die de boeren op deze wijze hebben gekregen van de Nederlandse overheid zijn onterecht en moeten worden terugbetaald.

Achtergrond info:

In de Programmatische Aanpak Stikstof is de volgende verdeling gemaakt over de Stikstof emissies in Nederland:

De milieu-overwaarde is in Nederland vastgesteld op 5 KiloTon en is als volgt verdeeld:

·         44% is gereserveerd voor vrije besteding van de veehouderij met vergunningplicht; zoals bijvoorbeeld de uitbreiding van een melkveebedrijf van 100 naar 300 koeien met emissie boven de 0,1 mol

·         22% is gereserveerd voor vergunningsplichtige prioritaire projecten zoals bijvoorbeeld grote infrastructurele projecten

·         22% is gereserveerd voor de veehouderij waar geen vergunning voor nodig is; zoals bijvoorbeeld de uitbreiding van een melkveebedrijf naar 200 koeien waarbij de emissie onder de 0,4 mol blijft.

·         12% is gereserveerd voor autonome uitbreidingen van de industrie.

De veehouderij kreeg dus 2/3^e van de nog te vergeven totale milieubestedingsruimte toegewezen. Er blijft slechts een marginaal deel over voor de industrie.